Hekim Şiddet ile Karşılaştığında Ne Yapmalıdır?

Son yıllarda sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin artması ve önlenememesi nedeniyle, maalesef ki “Şiddet ile karşılaşıldığında ne yapmalıyız?” sorusuna cevap verme zorunluluğu doğdu. Bu nedenle de hasta yakını, hasta veya başka bir kimse tarafından her hangi bir sebeple şiddete maruz kalan hekimin dikkat etmesi ve yapması gerekenler ile hakları hakkında kısaca bilgi vermeye çalışacağım.

Hekime yönelik şiddet, ceza hukuku bakımından kamu görevini yerine getirirken kasten yaralama, öldürme, tehdit ve hakaret şeklinde görülebilir.

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 86. Maddesine göre kasten yaralama suçu için “Kasten başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Aynı maddenin c fıkrası gereğince de kamu görevlisine karşı bu suçun işlenmesi halinde iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Bu hüküm ile hem ceza artırılmakta hem de suç şikâyete tabi olmaktan çıkarılarak, resen takip edilen suçlar arasına alınmaktadır. Böylece savcılığın, suçu öğrenmesiyle beraber herhangi bir şikâyete gerek kalmaksızın soruşturma işlemlerini yürütmesi ve yeterli delil elde etmesi durumunda da dava açması gerekmektedir.

Ayrıca failin hekim ile uzlaşarak, cezalandırılmaktan kurtulması mümkün olamayacaktır. Bununla beraber, tekrar suç işlemeyeceği kanaati uyanırsa, hakim cezayı erteleyebileceği gibi, hükmün açıklanmasını da geri bırakabilir.

Yine aynı yasanın 106. Maddesine göre tehditte bulunan için “Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” denilmektedir. Tabi suçun silahla işlenmesi halinde fail hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Hekime karşı aynı anda hem tehdit hem de yaralama suçlarının işlenmesi halinde her suç için ayrı ayrı faile ceza verilmektedir.

Son olarak aynı yasanın 125. Maddesi gereğince hakarette bulunan kimse için “Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden ya da yakıştırmalarda bulunmak veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.” denilmektedir. Ayrıca suçun kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmesi halinde cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

Yukarıda sıraladığım suç ve cezalarından da görüleceği üzere hekime saldıran hiç kimse cezasız kalmayacaktır. Ancak hekimin durumu ilgili kurumlara bildirmesi, gerektiğinde şikayetinin arkasında durması ve kişisel olarak veya avukatı aracılığıyla süreci takip etmesi gerekmektedir.

Peki, hekim şiddete maruz kaldığında ne yapmalıdır?

Öncelikli olarak hekimin, şiddete maruz kaldığında ilk yapacağı şey hastane güvenliğini çağırıp, tutanak tutulmasını ve hastane idaresinin haberdar olmasını sağlamalıdır. Hastane  güvenliği veya idaresi kolluğa (jandarma veya polis) haber verip kolluğun gelmesini sağlayacaktır. Kolluk hastaneye geldiğinde şiddete maruz kalan hekimin şikayetini alacak ve hekim için sağlık raporu alınmasını sağlayacaktır. Sağlık raporunun, hekimin kendi hastanesinden alınmasının da bir sakıncası bulunmamaktadır. Ancak savcılar çoğunlukla başka bir hastaneden raporun alınmasını talep etmektedir.

Burada yapılması gereken şey, öncelikle ifadenizi detaylı olarak vermeniz, ifadenizde veya sonrasında tanıkların isimlerini vermeniz, dinlenilmelerini sağlamanız ve vücudunuzda darp, cebir izi varsa fotoğrafını çekmenizdir. Fotoğrafların dava dosyasına konulmasının, maruz kaldığınız şiddetin boyutlarını, vehametini göstermek açısından önemli katkısı olacaktır. Psikolojik travma söz konusu ise psikiyatriye gidilmeli ve rapor alınmalıdır.

Diğer taraftan hekimin fiziksel şiddete maruz kaldığında karşı koyması ve orantılı bir şekilde şiddeti engellemeye çalışması, kendisini koruması ya da başkasını koruması da meşru müdafaaya gireceği için cezalandırma söz konusu olmayacaktır.

Hekim sadece tehdit veya hakaretlere maruz kalmış ise bir tutanak ile durumu kayıt altına almalı tanık durumundaki hasta, hasta yakını, sağlık çalışanı veya meslektaşlarının isimlerini ve telefonlarını da tutanağa geçirerek, durumu hastane idaresine bildirmelidir. Ayrıca yine şikayetini ve tanık isimlerini içeren dilekçesi ile bulunduğu yer savcılığına da şikayette bulunmalıdır. Savcılık tarafından tanıkların dinlenmesi ile şikayet edilen hakkında dava açılacaktır. İspat sorunlarıyla karşılaşmamak bakımından, durumun orada bulunan diğer meslektaş veya hasta, hasta yakınlarıyla beraber tutanak altına alınması (onların da tutanağı bizzat imzalaması) büyük önem taşımaktadır. Olayın tanıklarının da bu tutanağa kaydedilmesinde yarar vardır.

Kendisine hakaret edilen, şiddet uygulanan veya tehdit edilen hekim, bu eylemler nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararlar için de failden tazminat talep edebilir. Ancak tazminat davasını aktif olarak takip etmeniz, tanıklarınızı dinlettirmeniz gerekmektedir. Aksi takdirde dava düşer. Davayı açmak ve yürütmek belli bir maddi külfeti gerektirir. Ancak dava kazanılınca bu miktarların bir kısmı karşı taraftan tahsil edilir.

Hekim olarak şiddete, hakarete veya tehditte maruz kaldığınızda öncelikli olarak Tabip Odanıza haber vermeyi unutmayın. Van Hakkari Tabip Odası bu konuda oldukça hassas davranmakta, olaya ivedilikle müdahale etmekte ve meslektaşlarını yalnız bırakmamaktadır. Bendeniz de Van ilinde ve ilçelerinde gerçekleşen hekime yönelik şiddet vakalarında, ilk şikâyet sürecinde tabip odası avukatı olarak ve sonrasında danışmanlık/kişisel avukatlık yaparak sürecin tamamında sizlerin yanında olacağım.

Saygılarımla…

Av.Müjde Tozbey Erden

Van Barosu

mtozbey@gmail.com